Tekst: Peter Bennink
Foto's: Peter Bennink, G&S Vastgoed en Yosr.nl Photography
Het moet net zo’n icoon van de stad worden als de Domtoren. Wonderwoods dat verrijst tussen het Centraal Station en de Jaarbeurs is een groen prestigeproject. Een twee-eenheid van torens van twee architectenbureaus met allebei een ander karakter, maar toch één geheel. Met het planten van de eerste boom werd onlangs een mijlpaal bereikt in de aanleg.
Het is koud en hier en daar valt een bui, zoals eigenlijk al het hele voorjaar, als we met een groep journalisten, cameramensen en medewerkers van architecten en aannemers het bouwterrein op lopen. Met felgekleurde roze en gele hesjes, geleende helmen en veiligheidsschoenen beweegt het gezelschap zich naar de bouwlift en daarmee naar de zesde verdieping. We zijn uitgenodigd voor het feestelijke planten van de eerste boom op het Wonderwoods-complex in Utrecht. Over de steigers lopen we, om het gebouw heen, naar de oostkant van de toren waar de eerste boom geplant gaat worden. De zesde verdieping is al een heel eind boven de grond, maar het is niets vergeleken met het hele gebouw dat meer dan 100 m hoog zal worden.
Even daarvoor presenteerden onder meer architecten Paolo Russo van Boeri Architetti en Jeroen Schilder van MVSA Architecten, beplantingsspecialiste Laura Gatti en landschapsarchitect Timo Cents, de Wonderwoodsplannen in een bouwkeet op het terrein.
Wonderwoods bestaat uit twee torens, van verschillende architectenbureaus. De hoogste is die aan de oostkant (de kant van het station), ontworpen door architect Stefano Boeri, wereldberoemd geworden met het Bosco Verticale in Milaan.
MVSA Architects
De tweede toren is ontwikkeld door MVSA Architects. Deze toren heeft een iets ander karakter; hij heeft niet de groene gevel van de Boeri-toren, maar hier zorgen grote binnentuinen gecombineerd met grote begroeide buitenterrassen op verschillende verdiepingen voor het groene karakter. Architect Jeroen Schilder: „Er komen enorme metershoge taats-deuren die in de zomer open gaan en binnen met buiten verbinden.”
Arcadis Landschapsarchitecten heeft de daktuinen van de beide torens en de binnentuinen van de MVSA-toren ontworpen. Laura Gatti ontwierp de gevelbeplanting van de Boeri-toren. Het moet straks ook mogelijk worden om een ’groene wandeling’ te maken op hoogte en een rondje om de ene toren te maken, over te steken naar de volgende toren en daar ook omheen te lopen. Dat alles in de semi-openbare ruimte op de verdieping waar ook een restaurant gevestigd zal worden.
De torens kenmerken volgens architect Paolo Russo een nieuw tijdperk, waarin mensen ’leven en werken in contact met de natuur’. De laatste jaren zijn op nog twee plaatsen in Nederland groene torens verrezen. De Trudo Toren in Eindhoven, ook ontworpen door Boeri, en The Valley van MVRDV in Amsterdam. Veel van dit soort verticale bossen zijn er nog niet, maar een bredere trend van natuurinclusiviteit is zeker gaande. De verticale bossen zijn de meest extravagante uiting van deze trend. De beplanting dient dan ook niet alleen ter decoratie, maar moet ook nadrukkelijk vogels en insecten lokken en zo de „natuur de stad intrekken” in de woorden van landschapsarchitect Timo Cents, die namens Arcadis betrokken was bij het project.
Maar de beplanting dient niet alleen voor de biodiversiteit en voor de sier. Het zorgt ook voor een aangenaam klimaat voor de bewoners. Laura Gatti: „Het groen zorgt voor schaduw in de zomer en beschermt bewoners tegen de wind. In Milaan zien we dat mensen in het Bosco Verticale veel eerder en vaker op hun balkon zitten dan mensen in vergelijkbare woontorens zonder groen.”
„Wordt het niet donker binnen met zo’n bos voor het raam?”, wordt vanuit het publiek gevraagd. Adviseur Lars van Ginkel: „Schaduw wordt juist steeds belangrijker om voldoende koelte in huis te brengen. Daarnaast is er bij het maken van het beplantingsplan rekening gehouden met daglichttoetreding in de appartementen.”
De torens kenmerken een nieuw tijdperk’
4.000 meter plantenbak
Eenmaal op de zesde etage aangekomen stapt het gezelschap uit de lift, de steigers op. Op elke verdieping zijn tientallen meters plantenbak te zien, 4.000 strekkende meter in totaal. De gevels en ook de plantenbakken zijn bekleed met een façade van wit beton met stukjes rode steen.
Koninklijke Ginkel Groep is al sinds februari aan het planten. Veel beplanting loopt al uit of staat te bloeien. Doordat de beplanting nog moet uitstoelen zijn de druppelleidingen nog te zien. Ze liggen op een nieuw groeimedium dat Optigroen speciaal voor dit project ontwikkelde. Doordat zwaarder materiaal gebruikt is, moet het beter blijven liggen.
De Ginkel Groep is vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van het project en kon daardoor meepraten over de technische ontwikkeling van de plantenbakken en de onderhoudbaarheid. Directeur Wim van Ginkel: „We zijn al in 1996 begonnen met dakgroen. Toen mochten wij pas komen als iedereen al weg was. Nu zitten we meteen in het bouwteam, dat is dus een hele stap vooruit. Al vijf jaar voordat de eerste plant de grond in ging, waren we bezig met de voorbereidingen.”
Alle bomen en struiken zijn getest op wind met orkaankracht
Onderhoud
De Ginkel Groep legt het groen niet alleen aan, maar onderhoudt het ook voor vijfentwintig jaar. Dat zal gebeuren door abseilende hoveniers. De ervaring van het Bosco Verticale in Milaan leerde dat onderhoud van binnenuit lastig te realiseren is. Daarom is er zo’n beetje om de anderhalve meter een stalen ankerpunt aan de gevel gemaakt waaraan de ’flying gardeners’ kunnen abseilen met naast zich, binnen handbereik, een tweede touw voor gereedschap en materialen.
Tijdens de werkzaamheden moet altijd een toezichthouder aanwezig zijn met de nodige uren abseil-ervaring en een opleiding in reddingstechnieken. Deze toezichthouder controleert of de medewerkers zich veilig hebben aangehaakt. Pas als de toezichthouder akkoord geeft, mogen de medewerkers aan een nieuwe afdaling beginnen.
Water krijgen de planten op twee manieren. Onderin de bakken zit een krat van 8 cm hoog dat overtollig regenwater opvangt. Dit systeem, beproefd op groenblauwe daken, zorgt voor een waterbuffer. Met ’capillaire cones’ wordt het water vanuit de retentiekratten omhoog gezogen en gelijkmatig in het substraat verspreid. Brede ’peilbuizen’ die met een deksel zijn afgesloten in de plantenbakken bieden toegang tot de kratten voor onderhoud.
Het tweede watergeefsysteem werkt van bovenaf. In elke bak liggen druppelslangen die aangestuurd worden door sensoren die op strategische plekken in het substraat zitten. Het water voor deze druppelslangen zit opgeslagen in een groot opvangbassin in de kelder dat zoveel mogelijk met regenwater gevuld wordt. Een optimale vochthuishouding, goed voorbereide bomen en het uitgekiende beplantingsplan moeten er voor zorgen dat het groen goed aanslaat. Gatti verwacht dan ook dat de beplanting op de torens al na twee jaar ’op beeld’ zal zijn.
-
- De 75.000 planten planten krijgen water via 1.000 leidingen. Voor de abseilende hoveniers zijn op regelmatige afstand ankerpunten aan de gevel bevestigd.
-
- In de bakken en de daktuinen worden verschillende typen substraat gebruikt. Bij de keuze van het substraat spelen windvastheid, gewicht, bufferend vermogen en zuurstofwaarde een belangrijke rol.
-
- De bomen worden verankerd met banden over de kluit aan bevestigingspunten in de boombakken. Vervolgens komt er ook nog als tweede zekering een vertikale kabel langs de boom die ervoor zorgt dat de boom in een storm niet te ver naar buiten kan hellen.
Sortiment als op de heuvelrug
De beplanting van Wonderwoods is geïnspireerd op die van de Utrechtse Heuvelrug. Op die manier wordt de natuur uit de omgeving nog nadrukkelijker de binnenstad ’in getrokken’. Dat betekent overigens niet dat er alleen inheemse planten gebruikt worden. „We hebben gekeken naar de waarde voor biodiversiteit, maar ook naar de functionaliteit en de esthetiek. Het is daarom een mix geworden van inheemse en uitheemse planten.”
Leonieke Heldens, landschapsarchitecte bij Arcadis, heeft samen met beplantingsexpert Jacqueline van der Kloet de beplanting ontworpen voor de MVSA-toren. Samen met beplantingsexperts van Koninklijke Ginkel Groep en Van den Berk Boomkwekerijen stelden ze een shortlist op van bomen en heesters die geschikt zijn. „Dat is een heel selectieproces geweest waarbij een schaalmodel van het gebouw met bomen in een windtunnel is onderworpen aan wind met orkaankracht.”
Speciale snoeiwijze
Uiteindelijk hebben onder meer haagbeuk, berk, vliegden, zomereik, iep en krent de selectieprocedure doorstaan. De bomen zijn op airpot gezet waar ze de laatste twee groeiseizoenen een extra compacte kluit hebben ontwikkeld. De bomen zijn ook op een speciale wijze gesnoeid. „Dat is erop gericht om het hart extra sterk te maken. Bij sommige bomen kun je dat ook goed zien, die hebben naar verhouding een heel stevige stam en korte, sterke gesteltakken.”
Met de shortlist gingen Heldens en Van der Kloet vervolgens aan de slag voor de daktuinen van de MVSA-toren. De Italiaanse beplantingsdeskundige Laura Gatti gebruikte de shortlist voor de Boeri-toren. „Laura Gatti heeft iets meer cultivars gebruikt en wat meer de nadruk op vormen en structuren gelegd. Wij willen op de daktuinen van de MVSA-toren een meer natuurlijke bosachtige sfeer creëren. Zo krijgen de torens allebei een ander karakter, terwijl ze tegelijkertijd een eenheid vormen.”
In de daktuinen komt een afwisseling van hoogstambomen, beveerde bomen en meerstammigen. „We hebben een open bos bedacht, waarin ook voldoende ruimte moet zijn om van de zon te genieten.” De ontwerpers vulden de bomen en struiken aan met vaste planten, bollen en grassen. In totaal komen er 75.000 planten waarvan 280 bomen op Wonderwoods.
-
Verticaal bos als landmark in Utrecht: Wonderwoods krijgt vorm (copy) (copy)
Vorige1.
Warning: Undefined array key -1 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaal.tuinenlandschap.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 965
-
Verticaal bos als landmark in Utrecht: Wonderwoods krijgt vorm (copy) (copy)
Volgende1.
Warning: Undefined array key 0 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaal.tuinenlandschap.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 928
Externe Links
Vorige Edities
Colofon
Nieuwsbrief